Жасанды интеллект (ЖИ) өмірдің көптеген салаларына айтарлықтай ықпал етуді жалғастыруда, және білім беру де бұл үрдістен тыс қалған жоқ. Алдағы жылдары білім берудегі ЖИ тек оқыту мүмкіндіктерін кеңейтіп қана қоймай, сонымен қатар білім беру үдерістерінің құрылымын түбегейлі өзгертеді, жаңа кәсіптер мен дағдылардың пайда болуына жол ашады. Бұл бағыттың қалай дамитынын және бізді қандай өзгерістер күтіп тұрғанын қарастырайық.

Білім беру үдерісіндегі ЖИ рөлі
Жасанды интеллект білім беру саласында қазірдің өзінде жеке оқу траекторияларын жасау, бейімделгіш оқыту жүйелерін әзірлеу, білімді бағалау, сондай-ақ күнделікті әкімшілік тапсырмаларды автоматтандыру үшін белсенді түрде қолданылуда.  Ол мұғалімдер мен оқушыларға білім беру контентімен тиімдірек өзара әрекеттесуге көмектеседі, оқу процесінің шығармашылық және аналитикалық аспектілеріне көбірек назар аударуға мүмкіндік береді.
ЖИ дамыған сайын, оның білім берудегі рөлі де арта түседі, бұл оқыту әдістерінің жаңа мүмкіндіктерін ашып, білім беру стандарттарын жақсартуға ықпал етеді. Оқушылардың жетістіктерін талдау және болжау бойынша жетілдірілген жүйелер енгізіліп, қателерді автоматты түрде түзету және жеке ұсыныстар беру жүйелері дамиды.

Білім беру саласындағы жаңа кәсіптер

Білім беру ортасына жасанды интеллект (ЖИ) кеңінен енген сайын, технологиялар мен педагогиканы біріктіретін жаңа мамандықтар пайда болуда. Олардың бірнеше мысалын қарастырайық:

• Білім беру ЖИ алгоритмдерін әзірлеуші

Жасанды интеллект білім беру жүйелерінде кеңінен қолданылған сайын, оқыту бағдарламаларын бейімдеу, деректерді талдау және білімді автоматты түрде бағалау алгоритмдерін жасауға қабілетті мамандарға сұраныс көбейеді. Бұл мамандар ЖИ негізіндегі білім беру платформаларын құру және оларды жетілдірумен айналысады.

• ЖИ көмегімен оқыту жөніндегі маман (AI Education Consultant)

Бұл кәсіби маман білім беру мекемелеріне ЖИ технологияларын  оқу үдерісіне енгізуге көмектеседі. Ол оқу орындарының қажеттіліктерін бағалап, стратегиялық жоспарлар жасап, оқытудың тиімділігін арттыруға арналған ЖИ негізіндегі шешімдерді жүзеге асырады.

• Білім берудегі деректерді талдау жөніндегі менеджер

Бұл маман білім беру платформаларынан алынған үлкен деректерді өңдеумен айналысып, оларды жекелендірілген оқу траекторияларын құру және оқушылардың жетістіктерін талдау үшін пайдаланады. Ол ЖИ жүйелерімен жұмыс істеп, білім беру бағдарламаларының сапасын арттыруға ықпал етеді.

• Білім беруде ЖИ қолдану бойынша этикалық консультант

ЖИ қолданумен байланысты ықтимал этикалық мәселелердің (мысалы, деректерді қорғау және құпиялылық) туындауына байланысты, білім беру саласында ЖИ технологияларын пайдалануға арналған этикалық нормалар мен стандарттарды әзірлеп, енгізетін мамандарға сұраныс артады.

Болашақ дағдылары: оқушылар мен мұғалімдерге нені дамыту қажет?
Технологиялардың қарқынды дамуын ескере отырып, білім беру жүйесі оқушылар мен мұғалімдерді ЖИ өмірдің ажырамас бөлігі болатын әлемге дайындауы тиіс. Қандай дағдылар ең маңызды болмақ?

• Цифрлық сауаттылық және ЖИ-мен жұмыс істеу қабілеті

Оқушылар мен мұғалімдерді ЖИ құралдарымен тиімді жұмыс істеуге, олардың мүмкіндіктері мен шектеулерін түсінуге үйрету маңызды. Бұл ЖИ арқылы алынған нәтижелерді талдау және деректерді шешім қабылдауға қолдану дағдыларын қамтиды.

• Шығармашылық және сыни ойлау

ЖИ көптеген тапсырмаларды орындай алса да, шығармашылық пен сыни ойлау адамға ғана тән ерекше қабілет болып қалады. Стандартқа сай емес тапсырмаларды шешу дағдыларын дамыту және ақпаратты аналитикалық тұрғыдан бағалау білім беру процесінің маңызды құрамдас бөлігі болып қалатыны сөзсіз.

• Этикалық және әлеуметтік құзыреттіліктер

Технологияларды этикалық тұрғыда қолдану дағдыларын дамыту маңызды аспектілердің бірі болмақ. Бұл жеке деректердің құпиялылығы, қауіпсіздігі және әділеттілігі мәселелерін түсінуді, сондай-ақ ЖИ-ға негізделген шешімдердің әлеуметтік салдарын ескеруді қамтиды.

• ЖИ-мен өзара әрекеттесу дағдылары

Жасанды интеллектіні тиімді пайдалану үшін сапалы сұраныстар (промпттар) құруды, жұмыс міндеттеріне бейімдеуді және оның жұмыс нәтижелерін талдай білуді түсіну қажет. Бұл нейрожелілік технологиялар, деректерді өңдеу және машинамен оқыту саласындағы білімді талап етеді.

Жасанды интеллектіні білім беру үдерісіне енгізудің артықшылықтары мен қиындықтары
Артықшылықтары:

• Оқытуды жекелендіру. ЖИ әр оқушының қажеттіліктеріне бейімделген білім беру процесін ұйымдастыруға мүмкіндік береді, бұл оқытудың тиімділігі мен мотивациясын арттырады.
• Күнделікті тапсырмаларды автоматтандыру. Мұғалімдер өз жұмысындағы маңызды аспектілерге – педагогикалық өзара әрекеттесуге және оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға көбірек көңіл бөле алады.
• Білім беру ресурстарының қолжетімділігі. ЖИ оқу материалдарын әртүрлі оқушылардың қажеттіліктеріне қарай бейімдеуге көмектеседі, бұл инклюзивті білім беруді дамытуға ықпал етеді.

Қиындықтары:

• Этикалық мәселелер. ЖИ-ды білім беру жүйесіне енгізу барысында деректердің құпиялылығы мен алгоритмдердің әділдігі сияқты мәселелер өзекті болады.
• Мұғалімдерді қайта даярлау қажеттілігі. Мұғалімдер жаңа технологияларды пайдалану үшін дайын болуы тиіс, сондықтан оларға ауқымды даярлық пен оқыту бағдарламалары қажет.
• Технологияларға тәуелділік қаупі. ЖИ-ды шамадан тыс қолдану оқушылардың дербестігінің төмендеуіне және технологияларға шамадан тыс тәуелді болуына әкелуі мүмкін.

Қорытынды
Жасанды интеллектіні қолдану арқылы білім берудің болашағы өте көп мүмкіндіктерге толы болып, оқу үдерістерін түбегейлі өзгертуге ықпал етеді. Жасанды интеллектпен байланысты жаңа мамандықтар мен дағдылар білім беру жүйесінен технологиялардың тез өзгеріп жатқан әлеміне бейімделуін талап етеді. Маңыздысы – ЖИ мұғалімдер мен оқушылардың мүмкіндіктерін кеңейтетін құралға айналуы тиіс, бірақ ол оқу барысындағы адами өзара әрекеттесуді алмастырмауы керек.