Соңғы жылдары жасанды интеллект (ЖИ) білім беру технологияларында, әсіресе білімді бағалау және оқушылардың жетістіктерін талдау саласында, әлемнің көптеген елдерінде, соның ішінде Қазақстанда, белсенді түрде қолданылуда. ЖИ оқу жетістіктерін дәл және объективті түрде бағалау жүйелерін құруға мүмкіндік береді, сонымен қатар мұғалімдер мен оқушыларға оқу үдерісін тиімді бақылауға көмектеседі.
Білімді автоматтандырылған бағалау технологияларын қолдану идеясы ХХ ғасырдың ортасында пайда болды, сол кезде алғашқы компьютерлік тесттер әзірлене бастады. Кейінірек машиналық оқу әдістерінің, нейрондық желілердің және табиғи тілді өңдеудің (NLP) дамуы ЖИ-ді білім беру үдерістерінде автоматтандыру және бейімдеу жаңа деңгейіне шығарды.

Білімді бағалауда ЖИ қолданудың негізгі тәсілдері
ЖИ білімді бағалауда келесі әдістер арқылы қолданылады:

• Автоматтандырылған тестілеу: ЖИ нақты уақыт режимінде тестілеуді жүргізуге, жауаптарды талдауға және жылдам кері байланыс беруге мүмкіндік береді.
• Табиғи тілді өңдеу (NLP): NLP эссе және ашық жауаптарды бағалау үшін қолданылады, олардың мағынасын, грамматикасын және логикалық тізбегін талдайды. NLP жүйелеріне осылар жатады:

-Орфографиялық және грамматикалық қателерді анықтайды.
-Мәтіннің құрылымын және дәлелдемелердің логикалық тізбегін бағалайды.
-Жауаптардың мағынасын эталондық нұсқалармен салыстырады.
-Плагиат пен түпнұсқа емес мәлімдемелерді анықтайды.
-Мәтіннің эмоционалды бояуын анықтайды, бұл оқушының қатысу деңгейін бағалауға көмектеседі.
-Тақырыпты терең түсінуді тексеру үшін семантикалық талдау жүргізеді.

• Бейімделген тестілеу: ЖИ негізіндегі жүйелер оқушының білім деңгейіне байланысты сұрақтардың қиындығын өзгерте алады, бұл бағалауды дәл және жекелендірілген етеді.
• Қателер схемаларын тану: Оқушылардың жауаптарын талдау арқылы ЖИ қателердің заңдылықтарын анықтап, оларды жою бойынша ұсыныстар бере алады.
• Эмоционалды жағдайды тану: Компьютерлік көру және сөйлеуді талдау технологияларын қолдана отырып, ЖИ тестілеу кезінде оқушының стресс деңгейін немесе қызығушылық деңгейін анықтай алады.

Білім сапасын арттыру үшін ЖИ қолдану
Қазіргі уақытта ЖИ әлем бойынша білім беру жүйелерінде белсенді түрде қолданылуда, мысалы:

• Coursera, Udemy - курстарды бейімдеу және материалдарды жекелендірілген түрде ұсыну үшін ЖИ қолданады.
• Khan Academy - оқушылардың жетістіктеріне байланысты тапсырмаларды автоматты түрде таңдау үшін машиналық оқу алгоритмдерін пайдаланады.
• Мемлекеттік білім беру платформалары (мысалы, Қытай мен АҚШ-та) - білім беру деректерін бақылау және жетістіктер бойынша болжамдар құру үшін ЖИ жүйелерін енгізуде.
• Корпоративтік оқытудағы AI-технологиялар - ұйымдарға қызметкерлердің білім деңгейін талдауға және кәсіби даму бағдарламаларын жекелендіруге көмектеседі.

Қорытынды
Жасанды интеллект білімді бағалау және үлгерімді талдау саласында жаңа мүмкіндіктер ашады. Оқу үдерісін автоматтандыру, жекешелендіру және проблемалық аймақтарды болжау білім беруді тиімдірек және қолжетімді етеді. Дегенмен, ЖИ-ді қолданудағы этикалық мәселелер мен алгоритм сапасына қатысты қиындықтарды ескеру маңызды. Егер бұл аспектілер дұрыс басқарылса, ЖИ білім беру саласында таптырмас құралға айналады.