Жасанды интеллекттің (ЖИ) дамуының арқасында білім беру жеке тұлғаға бағытталған, интерактивті және қолжетімді бола түсуде. ЖИ қолданылатын интерактивті сабақтар оқушыларды оқу процесіне белсенді қатыстыруға, материалды олардың қажеттіліктеріне бейімдеуге және білім беру процесін барынша тиімді етуге мүмкіндік береді. Бұл мақалада біз ЖИ көмегімен интерактивті сабақты қалай жасауға болатынын қарастырамыз.
Интерактивтілік – оқушылардың белсенділігін арттырудың басты кілті. ЖИ дәстүрлі сабақты жандандырып, оқушы тек тыңдаушы ғана емес, оқу процесінің белсенді қатысушысы болатындай етіп өзгерте алады. Чат-боттарды, дауыстық көмекшілерді және виртуалды ассистенттерді пайдалану оқу ортасын әлдеқайда динамикалы етеді.

Қазіргі технологиялар білім беруді өзгертіп, сабақтарды ыңғайлы әрі қызықты ете түсуде. Жасанды интеллект (ЖИ) мұғалімге әр оқушыға бейімделген сабақ құруға, оқыту процесін белсенді және көрнекі етуге көмектеседі. Бұрын компьютерлер тек тест нәтижелерін тексерумен шектелсе, бүгінде ЖИ қателерді талдап, білім деңгейіне сәйкес тапсырмалар ұсынып, тіпті оқушылардың сұрақтарына жауап бере алады.
ЖИ қолданылатын интерактивті сабақтар балаларға оқу материалын жай ғана тыңдап қоймай, белсенді қатысуға мүмкіндік береді. Дауыстық көмекшілер, чат-боттар және арнайы платформалар әр оқушыға ыңғайлы қарқынмен білім алуға жағдай жасайды. Бұл оқу жүктемесін азайтып, сабақтарды түсінікті әрі қызықты етеді.
Осындай сабақты жасау үшін алдымен оның мақсатын анықтау қажет – оқушы қандай дағдыларды меңгеруі тиіс. Одан кейін ЖИ құралдарын пайдалануға болады: виртуалды экскурсиялар, интерактивті тапсырмалар, жылдам тексерілетін тесттер. Бұл технологиялар балаларға оқу материалын жақсырақ есте сақтауға және алған білімдерін тәжірибеде қолдануға көмектеседі. Сонымен қатар, ЖИ мұғалімге қай оқушыға қосымша түсіндіру қажет екенін көрсетіп, қосымша түсіндірме ұсынады.

Мысалы, тарих сабақтарында Қазақстан қалаларына виртуалды экскурсиялар ұйымдастырып, тарихи орындармен танысуға болады. Математика сабақтарында ЖИ оқушылардың жауаптарына қарай әртүрлі деңгейдегі есептер ұсынып, олардың өз қарқынымен ілгерілеуіне көмектеседі. Ал шет тілдерін үйрену кезінде чат-боттар әңгімелесуші рөлін атқарып, айтылуын тексеріп, жаңа сөздерді есте сақтауға көмектеседі.
ЖИ мұғалімнің орнына сабақ бере алмайды, оқыта алмайды, бірақ оқытуды ыңғайлы әрі қызықты етеді. Оқушылар өздеріне қолайлы қарқынмен оқи алады, ал мұғалім әр балаға жеке көмек көрсетуге көбірек мүмкіндік алады. Технологиялардың дамуы арқылы сабақтар одан әрі қызықты және пайдалы бола түседі.

Сабақты жасамас бұрын, оның мақсатын нақты анықтау маңызды. Сіз оқушылардың нені меңгергенін қалайсыз? Олар қандай дағдылар мен білім алуы тиіс? Мысалы:

• Жаңа тақырыпты үйрену.
• Өткен материалды бекіту.
• Сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту немесе есептер шығару.

ЖИ бұл мақсаттарға жетуге көмектесе алады, жеке ұсыныстар беріп, оқушылардың жетістіктерін талдайды.

Интерактивті сабақ жасауға көмектесетін көптеген құралдар мен платформалар бар. Міне, ең танымалдарының бірнешеуі:

• ChatGPT (OpenAI): мәтіндік контент, сұрақ-жауаптар және диалогтық сценарийлер жасауға арналған.
• Knewton, DreamBox: оқушылардың білім деңгейіне бейімделетін оқу платформалары.
• Quizlet, Kahoot: интерактивті тесттер мен викториналар жасау үшін.
• Google Classroom, Microsoft Teams: білім беру процесіне ЖИ шешімдерін енгізуге арналған.

Интерактивті сабақ жасаудың қадамдық нұсқаулығы (мысал).
Интерактивті сабақ құруды бастау:
Сабақты негізгі логикалық бөліктерге бөліңіз. Мысалы:

• Кіріспе: (тақырыптың қысқаша түсіндірмесі).
• Негізгі бөлім: (интерактивті элементтер мен тапсырмалар). Сабақты өткізуге арналған платформаны таңдау қажет.
• Бекіту: (тесттер, сұрақтар, кері байланыс).

1-тапсырма. Кіріспе. (15-20 минут)

• Сынып: 5
• Пән: Қазақстан тарихы
• Интерактивті сабақтың тақырыбы: §22-23. Жазба деректердегі сақтар

Параграфтың мазмұны (негізгі бағыттар):

1. Дала өркениетінің қалыптасуы.
2. Дала көшпелілері туралы жазба деректер.
3. Томирис патшайым мен парсы патшасы Кирдің шайқасы.
4. Сақтардың Александр Македонскийге қарсы күресі.

Оқушылардың материалды жақсы меңгеруі және интерактивті сабақты тиімді өткізу үшін мұғалімдерге сабақ материалын бірнеше негізгі, түсінікті және есте сақтауға оңай бағыттарға бөлу ұсынылады.
Тақырыпты түсіндіру ауызша форматта өтеді, сабақтың негізгі бағыттары тақтаға жазылады.
Толығырақ түсіндіру үшін презентацияны GammaAI құралының көмегімен алдын-ала дайындауға болады, ол біздің курстың үшінші бөлімінде толық сипатталған.

Сабақ теориясын түсіндіру және сақтар тарихына терең үңілу барысында презентация оқушыларға тақырыпқа енуге көмектеседі, сондай-ақ ақпаратты көрнекі және аудиалды түрде есте сақтауға мүмкіндік береді.

2-тапсырма. Негізгі бөлім (10-15 минут)
Қазақстан Республикасының Ұлттық музейіне онлайн-экскурсия жасау.
Бұл экскурсия барысында оқушылар сақтардың мәдениеті мен тұрмыстық заттарын, сондай-ақ археологиялық қазбалардан табылған сақ жауынгерінің сүйегі – «Алтын адамды» көре алады. Осы сілтеме арқылы олар бұл ежелгі халықтың өмір салтын тереңірек көре алады.
Көрнекі материалдарды пайдалану балаларға тек олардың тұрмыс-тіршілігі туралы түсінік беріп қана қоймай, сонымен қатар қазіргі Қазақстан аумағын мекендеген тайпалардың археологиялық тарихына тереңірек бойлауға мүмкіндік береді.

3-тапсырма. Бекіту (15-20 минут)
Интерактивті сабақтың нәтижесін бекіту үшін Kahoot интерактивті платформасын пайдаланамыз.
Kahoot – бұл білім беру ойындарын, тесттер мен сауалнамаларды жасау және өткізуге арналған онлайн-сервис. Ол мұғалімдерге, оқушыларға және тіпті корпоративтік командаларға сабақтарды шынайы уақыт режимінде қызықты өткізуге мүмкіндік береді.
Kahoot платформасының артықшылықтары:

• Интерактивтілік – оқытуды қызықты әрі ынталандырушы етеді.
• Қолжетімділік – кез келген құрылғыда қосымша орнатусыз жұмыс істейді.
• Икемділік – оқу сыныбында немесе қашықтан пайдалануға болады.
• Аналитика – мұғалімдер тест нәтижелерін қарап, оқушылардың жетістіктерін талдай алады.

Сабақ басталмас бұрын, өткен тақырып бойынша тест тапсырмаларын дайындап, оларды Kahoot платформасына жүктеу қажет.

Тест сұрақтарын қалай құруға болады?
ЖИ-ды пайдалану. Тест сұрақтарын дайындау үшін ChatGPT сияқты жасанды интеллект құралын қолдануға болады. Ол үшін параграф мәтінін жүктеп, ЖИ-ден тест сұрақтарын құрастыруды сұрау жеткілікті.

Сұраныс үлгісі: «Жазба деректердегі сақтар» тақырыбы бойынша 10 тест сұрағын құрастыр. Әр сұрақтың 4 жауап нұсқасы болсын, оның ішінде тек 1 дұрыс жауап. Сынып: 5, Пән: Қазақстан тарихы.

Қажет болған жағдайда, ChatGPT-ден сұрақтарды өзгертуін, оларды күрделендіруін немесе толықтай қайта құрастыруын сұрауға болады.
Тест сұрақтары дайын болғаннан кейін, оларды платформаға жүктейміз. Теория мен презентация өткен соң платформа іске қосылады. Осылайша, біз сабақ материалын ойын форматында бекітеміз, бұл оқушылардың есте сақтауына көмектесіп, материалды одан әрі меңгеруіне ықпал етеді.
Kahoot платформасымен жұмыс істеу әдісі бейнежазбада көрсетілген.