Дауыстық және виртуалды көмекшілер күнделікті өміріміздің ажырамас бөлігіне айналып, әртүрлі салаларда, соның ішінде білім беру саласында да кеңінен қолданылуда. Siri, Google Assistant және Алиса сияқты құралдар мұғалімдерге оқу процесін ұйымдастыруға, күнделікті тапсырмаларды автоматтандыруға және оқытудың тиімділігін арттыруға көмектеседі.

Siri (Apple)
Siri – Apple компаниясы жасаған алғашқы танымал дауыстық көмекшілердің бірі. Ол 2011 жылы iPhone 4S құрылғысымен бірге таныстырылды. Алайда, бұл технология бұдан да ертерек әзірленген:

• 2003–2005 жж. – Стэнфорд университетінде DARPA қолдауымен зерттеу жобасы ретінде басталды.
• 2007 ж. – Siri Inc. компаниясы құрылды, оның басты мақсаты – мобильді құрылғыларға арналған интеллектуалды көмекші жасау.
• 2010 ж. – Apple Siri Inc. компаниясын сатып алып, технологияны iOS жүйесіне біріктіруді бастады.
• 2011 ж. – Siri алғаш рет iPhone 4S смартфонында іске қосылды және Apple-дің басты ерекшеліктерінің біріне айналды.

Siri жасанды интеллектті қолданып, табиғи тілді өңдейді, ақпарат іздейді, құрылғыларды басқарады және командаларды орындайды.  Уақыт өте келе Apple оның мүмкіндіктерін кеңейтіп, көптеген тілдерді қолдауды енгізді, ақылды құрылғылармен үйлесімділігін арттырды және iOS жүйесін жаңартты.

Google Assistant
Google Assistant – Google компаниясының дауыстық көмекшісі, ол 2016 жылы таныстырылды.

• 2012 ж. – Google Now іске қосылды. Ол пайдаланушыларға жеке ақпарат ұсынғанымен, толыққанды дауыстық интерфейсі болған жоқ.
• 2016 ж. – Google I/O конференциясында Google Assistant алғаш рет Allo мессенджерінің және Google Home ақылды колонкасының бөлігі ретінде таныстырылды.
• 2017 ж. – Google Assistant Android және iOS құрылғыларына енгізілді.

Google Assistant қуатты машиналық оқыту алгоритмдерін және Google іздеу жүйесінің интеграциясын пайдаланады, бұл оны ең ақылды көмекшілердің біріне айналдырады. Ол дауыстық командаларды қолдайды, ақылды үй құрылғыларын басқарады, тапсырмаларды жоспарлайды және пайдаланушылардың сұрақтарына контекстік жауап бере алады.

Алиса (Яндекс)
Алиса – Яндекс жасаған дауыстық көмекші, ол 2017 жылы таныстырылды.

• 2016 ж. – Яндекс компаниясы сөйлеуді тану және жасанды интеллект жүйесін әзірлеуді бастады.
• 2017 ж. – 10 қазанда «Алиса» Яндекс қосымшасында ресми түрде іске қосылды.
• 2018 ж. – Алиса Яндекс.Станция ақылды колонкаларымен біріктіріліп, мүмкіндіктері кеңейтілді.

Алисаның басты ерекшелігі – машиналық оқыту технологияларының арқасында табиғи диалог жүргізу, әзілдеу және әңгімелесуді қолдау қабілеті. Сондай-ақ, ол Яндекс қызметтерімен және ақылды құрылғылармен интеграцияланған.
Барлық үш көмекші де жасанды интеллект пен машиналық оқытуды дамытып, пайдаланушылармен өзара әрекеттесуді жақсартуда.

Дауыс және виртуалды көмекшілер дегеніміз не?
Дауыс көмекшілері – бұл пайдаланушылармен өзара әрекеттесу үшін сөйлеуді тану және синтездеу технологияларын пайдаланатын бағдарламалар. Олар ақпарат іздеу, еске салғыштарды орнату, құрылғыларды басқару және командаларды орындау сияқты әртүрлі тапсырмаларды орындай алады. Siri (Apple), Google Assistant және Яндекс Алиса сияқты виртуалды ассистенттер осы тапсырмаларды орындау үшін дауыстық командаларды пайдалануға негізделген, бұл оларды қарқынды жұмыс процесінде өте ыңғайлы етеді.

Дауыс көмекшілері мұғалімдерге қалай көмектесе алады?

• Уақыт пен ұйымдастыруды басқару

Мұғалімнің негізгі міндеттерінің бірі – өз уақытын дұрыс ұйымдастыру. Дауыс ассистенттері сабақ кестесін жоспарлауға, ата-аналар жиналысы, бақылау жұмыстары немесе біліктілікті арттыру курстары сияқты маңызды оқиғалар туралы еске салғыштарды орнатуға көмектеседі. Мысалы, қарапайым дауыстық команда: «Маған ертең сағат 10:00-де ата-аналар жиналысы бар екенін еске сал» – мұғалімге маңызды тапсырмаларды ұмытпай, уақытын тиімді басқаруға мүмкіндік береді.

• Ақпарат пен ресурстарды іздеу

Сабаққа дайындық барысында мұғалімдерге жылдам ақпарат қажет болуы мүмкін. Дауыс командаларының көмегімен қажетті анықтамалық ақпаратты бірден алуға болады. Мысалы: «Шардың бетінің ауданы қандай?» немесе «Іштен жану қозғалтқышының негізгі жұмыс принциптері қандай?» Дауыс көмекшілері бұл сұраныстарға лезде жауап беріп, интернетте ақпарат іздеуге кететін уақытты үнемдейді.

• Еске салғыштар мен оқиғаларды орнату

Көмекшілер дауыстық командалар негізінде еске салғыштарды орната алады. Мысалы, мұғалім: «Сағат 16:00-де математикадан үй жұмысын тексеруді еске сал» немесе «Тестілеу нәтижелері бойынша есеп жіберуді еске сал» деп айта алады. Бұл тапсырмаларды ұмытпай, жұмыс процесін ретке келтіруге көмектеседі.

• Күнделікті тапсырмаларды автоматтандыру

Көптеген мұғалімдер оқушыларға хабарландыру жіберу, есептер дайындау немесе күнтізбеге ақпарат енгізу сияқты күнделікті тапсырмалармен жиі айналысады. Дауыс көмекшілері бұл процестерді жеңілдете алады. Мысалы, олар электронды журналды ашу, оқу материалдарының мәртебесін тексеру немесе оқушылар мен әріптестерге хабарламалар жіберу үшін қолданылады.

• Мотивация және қолдау

Виртуалды көмекшілер мотивациялық сөз тіркестерін және қолдау хабарламаларын жасау үшін де пайдаланылуы мүмкін. Мысалы, оқушыларға күннің басында позитивті хабарламаларды тыңдауды ұсынуға болады. Мұғалімдер виртуалды көмекшіні шабыттандыратын сөздер немесе оқыту процесін жақсартуға арналған кеңестер беру үшін баптай алады.

• Оқушылармен жұмыс істеуде икемділік

Виртуалды көмекшілер интерактивті білім беру тапсырмаларын құру үшін пайдаланылуы мүмкін. Мысалы, Google Assistant арқылы қысқа викториналар, тесттер немесе рөлдік ойындар өткізуге болады. Бұл сабақтарды қызықты әрі динамикалы етеді, оқушылардың белсенділігін арттырып, оларды оқыту процесіне көбірек тартуға көмектеседі.

Білім беруде дауыстық көмекшілерді пайдаланудың этикалық және құқықтық аспектілері
Білім беру процесіне дауыстық көмекшілерді енгізу қауіпсіздік пен құпиялылық мәселелерін де көтереді. Бұл жүйелер арқылы жиналған барлық деректер ақпараттың таралуынан және заңсыз пайдаланудан қорғалуы керек. Оқушылар мен мұғалімдердің жеке деректері бөгде адамдарға қолжетімді болып қалмауын қадағалау қажет. Сонымен қатар, білім беру процесінде технологияларды пайдалану мұғалім мен оқушы арасындағы тікелей қарым-қатынасты алмастырмауы тиіс. Дауыстық көмекшілер тек көмекші құрал ретінде қызмет етуі керек.

Siri, Google Assistant және Алиса сияқты дауыстық және виртуалды көмекшілер мұғалімдердің жұмысын айтарлықтай жеңілдететін қуатты құралдар болып табылады. Олар уақытты ұйымдастыруға, ақпарат іздеуге, тапсырмаларды автоматтандыруға және сабақтарды қызықты әрі интерактивті етуге көмектеседі. Дегенмен, бұл технологияларды қолданғанда этикалық, құқықтық және әлеуметтік аспектілерді ескеру маңызды, себебі деректердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және білім беру процесінің адами факторын сақтау қажет.